6 دسامبر ۲۰۲۵-علاقه عمومی به داروهای موسوم به آگونیست های گیرنده پپتید شبه گلوکاگون-۱(GLP-1 RAs) در سال های اخیر افزایش چشمگیری یافته است. داروهایی مانند سماگلوتاید (با نام های تجاری Ozempic و Wegovy) به دلیل اثرات کاهش وزن شناخته شده اند.
این داروها در ابتدا برای درمان بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ساخته شدند. اگرچه همه در دسته GLP-1 RA قرار می گیرند، تفاوت های مولکولی کوچکی میان آن ها وجود دارد. همین موضوع باعث شد دکتر کاترین (کیتی) درینگتون، داروساز بالینی و پژوهشگر و استادیار قلب و عروق در دانشگاه کلرادو، و همکارانش بررسی کنند که آیا این تفاوت ها می توانند خطرات متفاوتی برای بیماران ایجاد کنند.
مطالعه ای که در مجله یJAMA Network Open منتشر شد، داده های سلامت ۲۱۷۹۰کهنه سرباز مبتلا به دیابت نوع ۲ را بررسی کرد تا سه داروی لیراگلوتاید، سماگلوتاید و دولاگلوتاید را از نظر خطرات کلیوی، قلبیعروقی و مرگومیر مقایسه کند.
ضرورت انجام این مطالعه
بنا بر گزارش «مرکز کنترل و پیشگیری بیماریهای ایالات متحده»، از میان بیش از ۳۸میلیون آمریکایی مبتلا به دیابت، حدود ۹۰تا ۹۵درصد آنها دیابت نوع ۲دارند. در بلندمدت، ابتلا به دیابت نوع ۲خطر بروز بیماری های قلبیعروقی و کلیوی را افزایش می دهد. دکتر دِرینگتون توضیح داد که بیماری قلبی عروقی به ویژه یکی از علل اصلی مرگومیر در این جمعیت بیماران است.
تمرکز نوظهور پزشکی بر سندرم قلب-کلیه-متابولیک (CKM) است که تعامل میان دیابت، بیماری قلبیعروقی و بیماری مزمن کلیه را در نظر می گیرد. پزشکان تلاش می کنند بیماران را به طور جامع تر درمان کنند و بررسی نمایند که این شرایط چگونه با هم همپوشانی دارند و بر بیماران اثر می گذارند. دکتر دِرینگتون، گفت: «اکنون که بیماران را در قالب جامع تری با سندرم CKM درمان می کنیم، می توانیم آن ها را به طور جامع تر نیز مطالعه کنیم و بررسی کنیم که درمان های خاص چه تأثیری بر سلامت کلی آن ها دارند».
در طول سال ها، پژوهشگران دریافته اند که داروهای GLP-1 RA علاوه بر کاهش قند خون، فواید متعددی از جمله بهبود سلامت قلب و کلیه بیماران دارند. دکتر دِرینگتون، گفت: «این ها داروهای بسیار مهمی هستند و ما هنوز در حال تلاشیم تا بفهمیم چگونه این اثرات چشمگیر را ایجاد می کنند، از جمله اینکه چگونه بر کلیه ها اثر می گذارند».
سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA) داروهای لیراگلوتاید، سماگلوتاید و دولاگلوتاید را به عنوان گزینه های درمانی برای پیشگیری از پیامدهای قلبیعروقی در بیماران دیابتی تأیید کرده است. با این حال، در مورد کلیه ها، تنها سماگلوتاید برای کُند کردن پیشرفت بیماری مزمن کلیه در بیماران مبتلا به دیابت و بیماری مزمن کلیه تأیید شده است.
دکتر دِرینگتون، گفت: «تا جایی که می دانیم، هیچ کارآزمایی مستقیمی برای مقایسه ایمنی این داروها از نظر پیامدهای قلبیعروقی و کلیوی انجام نشده است. ما خواستیم وارد عمل شویم و این شکاف پژوهشی را پر کنیم. از آنجایی که این داروها بسیار پرمصرف، اغلب گران و برای بسیاری از افراد دسترسی به آن ها دشوار است، مهم است بدانیم که اثربخشی و ایمنی آن ها در مقایسه با سایر داروها چگونه است».
یافته ها
دکتر دِرینگتون، سیستم سلامت وزارت امور کهنه سربازان آمریکا را یک «گنجینه ی داده» توصیف می کند که اطلاعات گسترده ای درباره بیماران و داروهای مصرفی آن ها ارائه می دهد. به همین دلیل او تصمیم گرفت از این داده ها برای انجام یک مطالعه ی مقایسه ای درباره اثربخشی سه داروی لیراگلوتاید، سماگلوتاید و دولاگلوتاید استفاده کند. پس از تحلیل جامع، دکتر دِرینگتون و همکارانش دریافتند که تفاوت های اندکی میان این سه دارو از نظر خطرات کلیوی و قلبیعروقی وجود دارد.
او گفت: «این داروها بسیار مشابه به نظر می رسند، و نشان می دهند که صرف نظر از اینکه بیمار کدام دارو را انتخاب کند، هر سه گزینه نسبتاً ایمن هستند؛ که این موضوع باعث آرامش خاطر بیماران و پزشکان می شود».
با این حال، داده ها چند تفاوت میان داروها نشان دادند. برای مثال، لیراگلوتاید در مقایسه با دولاگلوتاید خطر مرگومیر کلی (یعنی مجموع مرگ ناشی از هر علت) کمتری داشت. دکتر دِرینگتون، توضیح داد: «این یافته ما را شگفت زده کرد، زیرا تصور می کردیم این داروها اثر مشابهی دارند، چون هر دو به طور مؤثر از بیماری قلبی عروقی پیشگیری می کنند. مشخص نیست این نتیجه واقعاً معتبر باشد یا عامل دیگری در پس آن باشد؛ بنابراین تحقیقات بیشتری برای تکرار این یافته ها لازم است».
تفاوت دیگر این بود که سماگلوتاید با خطر بالاتر ابتلا به سنگ کیسه صفرا همراه بود، هرچند دلیل آن هنوز کاملاً روشن نیست. او اضافه کرد: «این موضوع به طور کلی نگران کننده نیست، زیرا چنین رویدادهایی بسیار نادر بودند و این نتایج دوباره تأیید کرد که این داروها نسبتاً ایمن هستند».
دکتر دِرینگتون توصیه کرد که «بیماران بهتر است با پزشک خود درباره اینکه کدام دارو از نظر هزینه، دسترسی از طریق بیمه و سهولت مصرف برایشان مناسب تر است، مشورت کنند».
نیاز به تحقیقات بیشتر
اگرچه نتایج آرامش بخش بودند، اما نیاز به مطالعات بیشتر در جمعیت های متنوع تر وجود دارد، زیرا داده هایکهنه سربازانعمدتاً مربوط به مردان سفیدپوست مسن است. همچنین کارآزمایی های بالینی تصادفی برای مقایسه مستقیم داروها ضروری است.
داروهای GLP-1 RA همچنان در حال تکامل هستند. تیرزپاتاید، داروی جدیدی است که هم گیرنده های GLP-1 و هم GIP را هدف قرار میدهد و ممکن است اثربخشی بیشتری داشته باشد. داروی دیگری به نام رتراتروتاید در حال توسعه است که سه گیرنده GLP-1،GIP و گلوکاگون را همزمان هدف می گیرد. امید است که چنین داروهایی بتوانند همزمان قند خون را کاهش دهند و از بروز بیماری های دیگر جلوگیری کنند.
منبع:
https://www.news-medical.net/news/20251120/Study-compares-the-kidney-cardiovascular-and-mortality-risks-of-three-different-GLP-1-RAs.aspx